ULUSLARARASI BEBEK, ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI GÜNÜ
2022 yılında 23 Nisan, uluslararası çocuk psikiyatrisi toplulukları olan Dünya Bebek Ruh Sağlığı Derneği (WAIMH), Uluslararası Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Derneği (IACAPAP), Dünya Psikiyatri Derneği Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bölümü (WPA-CAP) ve Uluslararası Ergen Psikiyatrisi ve Psikolojisi Topluluğu (ISAPP) tarafından ‘Bebek, Çocuk ve Genç Ruh Sağlığı Günü (WICAMHD) olarak kabul edilmiştir.
Ruhen sağlıklı olma; zihinsel işlevlerin başarılı bir performans sergilemesi ile yapıcı aktiviteler gerçekleştirebilme, diğer bireylerle sağlıklı ilişkiler kurabilme, değişime ve farklılıklara uyum sağlayabilme olarak tanımlanmaktadır. Bebeklerde, çocuklarda ve ergenlerde ruhsal yönden sağlıklı olmayı ise; çocukların duygularını düzenleme ve ifade etme yetisinin gelişmesi, kişilerarası ilişkiler kurabilmesi, çevreyi araştırması, aile-toplum ve kültürel beklentileri tanıması olarak tanımlayabiliriz.
Çocuğun birey olmasında 3 temel yapılanmadan söz ederiz. Bunlar 1) genotip, biyolojik yapılanma, 2) fenotip, bireysel yapılanma, 3) çevresel, deneyimsel yapılanmadır. Bu yapılanmalar, gelişim sürecinde birbirleri ile etkileşim halindedirler. Ruh sağlığının korunması, bebeklik döneminde birincil bakım veren anne ile etkileşim ile başlar. Ergenlik dönemi bitişine kadar devam eden bedensel ve ruhsal gelişimde ise, sağlık sistemi, aile yapısı/tutumları, sosyo-ekonomik düzey, eğitim, sosyal çevre, kültürel özellikler, değer yargıları ve yasaların etkileri ve rolleri önem taşımaktadır. Çocukların ruhsal ve bedensel olarak sağlıklı gelişmelerinde, sağlıklı uygun ortamlar oluşturmada toplumdaki erişkin bireylere önemli görevler düşmektedir. Çocukların ruh sağlığının korunması, kendi ruh sağlıklarını koruyabilen, çocukların sağlıklı gelişimi için gereken sorumlulukları üstlenen aile bireyleri veya bakım verenleri olmak üzere, eğitim koşulları, uygun sosyo-ekonomik koşullarının sağlandığı ve kültürel-değer yargılarının korunduğu toplumsal faktörlerle gerçekleştirilebilmektedir.
Çocuk ve ergen psikiyatristlerinin ruh sağlığını korumadaki görevlerini ise, bireysel, ailesel ve toplumsal değerlendirme süreçlerinde şöyle sıralayabiliriz:
- Çocuğun ruh sağlığında bir bozulma olup olmadığını tespit etmek,
- Bir bozulma varsa uygun tedavi sürecini başlatmak, tedavi sürecinde gerektiğinde multidisipliner tedavi girişimini başlatmak,
- Ailenin değerlendirilmesinde gerektiğinde rehberlik-danışmanlık, psikoeğitim, aile tedavisi girişimlerini yapmak,
- Çocuğun aile dışı diğer sosyal çevresi hakkında bilgi sahibi olmak ve gerektiğinde bu çevre ile (okul gibi) iletişim kurmak,
- Acil durumlarda medikal yaklaşım ile birlikte, gerektiğinde sosyal kurumlar ve adli kurumlarla işbirliği içinde çocuğun yüksek yararını gözeterek korunmasını sağlamak,
- Bilimsel çalışmalar yürütmek,
- Aile, okul gibi çocuktan sorumlu diğer kurumları bilgilendirmek,
- Çocuğun ruh sağlığını zedeleyici her türlü risk faktörlerinin azaltılmasında önleyici, bilgilendirici, tedavi edici rol oynamak
Çocuklarımızın ruh ve beden sağlıkları yönünden iyi gelişmelerini sağlamaya çaba gösterirken, toplum olarak onların yaşama haklarını da sağlamanın öncelikli görev olduğu bilincine erişilmesinin bir temel ilke olduğu kaçınılmaz bir gerçektir. Sağlıklı çocuklar yetiştirmek, gelecekte sağlıklı bireylerin ve toplumların oluşması için en temel unsurdur. Ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün çocuklarımıza armağanı olan 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramımızı kutluyor, çocuklarımızın değerini bize bir kez daha hatırlatan bu bayramımızın ‘Uluslararası Bebek, Çocuk ve Ergen Ruh sağlığı Günü’ olarak taçlandırılmış olmasını, meslek alanımız için bir onur kabul ediyoruz.
Prof. Dr. Işık GÖRKER
Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı
